تشکيل سازمان ميراث فرهنگی
در تاريخ 10/11/1364 به موجب قانون، سازمان ميراث فرهنگی شکل گرفت. براساس اين قانون، به وزارت فرهنگ و آموزش عالی اجازه داده شد تا از ادغام 11 واحد پراکنده در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نيز وزارت فرهنگ و آموزش عالی، سازمان ميراث فرهنگی را به صورت سازمانی وابسته به خود تشکيل دهد. اين قانون در روز پنجشنبه دهم بهمن ماه 1364 در مجلس شوراي اسلامی تصويب و در تاريخ 12 بهمن 1364 به تاييد شورای نگهبان رسيد.
تشکيل سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری
سازمان ميراث فرهنگی- براساس قانون، به وزارت فرهنگ و آموزش عالی سپرده شد. در سال 1372 شوراي عالی اداري طی جلسه 18/1/1372 به پيشنهاد سازمان امور اداری و استخدامی کشور و به منظورهماهنگي و افزايش کارآيی و اثربخشی سازمان ميراث فرهنگی کشور و تمرکز در مديريت دستگاههای فرهنگی، سازمان ميراث فرهنگی کشور از وزارت فرهنگ و آموزش عالی منفک و به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ملحق شد براساس بند 3 مصوبه مزبور، تمامی اختيارات و مسئوليت هاي وزير و وزارت فرهنگ و آموزش عالی در رابطه با موضوع وظايف اجرايی سازمان ميراث فرهنگی به وزير و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتقال پیدا می کند.
همچنين به منظور حسن اجراي قانون اساسنامه سازمان ميراث فرهنگی مصوب مجلس شورای اسلامی و مطالعه و تحقيق در آثار باقی مانده از گذشتگان جهت معرفی ارزشهای نهفته در آنها با برخورداری از توان و اطلاعات علمی از طريق استفاده هرچه مطلوبتر از امکانات بالقوه و بالفعل، نيروی انسانی کارا، آزمايشگاهها ولوازم، کتابخانه و ساير وسايل پژوهشی موجود، سازمان ميراث فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در اين اساسنامه به اختصار پژوهشگاه ناميده میشود، تشکيل شد.
در جلسه علنی 23 دی ماه سال 82 مجلس شورای اسلامی، سازمانهای ميراث فرهنگی کشور و ايرانگردی و جهانگردی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جدا و از ادغام آن ها “سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری” با تمامی اختيارات زير نظر رييس جمهور فعاليت خود را آغاز میکند. با تصويب اين قانون وظايف حاکميتی سازمان ايرانگردی و جهانگردی به سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری منتقل و وظايف اجرايی و امور تصدی آن با همه امکانات، نيروي انسانی، اموال و دارايیها، تعهدات و اعتبارات در قالب يک شرکت دولتی با عنوان شرکت توسعه ايرانگردی و جهانگردی به سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری وابسته شد.
تشکیل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
در تاریخ 10/5/1398 شورای نگهبان با لایحه تشکیل وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری موافقت کرد. پیش از این شورا دو بار به دلایلی با تشکیل وزارتخانه میراث فرهنگی مخالفت کرده بود. نمایندگان مجلس شورای اسلامی لایحه تشکیل این وزارتخانه را اصلاح و برای شورای نگهبان ارسال کرده و با موافقت شورای نگهبان روند اجرایی تشکیل وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آغاز شد و رییس جمهوری دکتر علی اصغر مونسان آخرین رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را به عنوان سرپرست و پس از آن به عنوان اولین وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به مجلس معرفی کرد.
بر اساس این مصوبه از زمان تصویب این قانون، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با تمامی اختیارات و وظایفی که به موجب قوانین و مقررات در مواردی که مغایر شرع نیستند، با رعایت بند د ماده ۲۹ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386/7/8 با اصلاحات و الحاقات بعدی و بند الف ماده ۲۸ قانون برنامه پنج ساله و بدون توسعه تشکیلات و افزایش نیروی انسانی به وزارت میراث، گردشگری و صنایع دستی تبدیل شد.